ELBİSTAN

TARİHİ: Eski tarihçiler tarafından, Elbistan adının Abbasta, Ablastany, Ablastin, Abulastyn olarak değişikliklere uğradığı ifade edilmektedir. Selçuklu devri Türk tarih yazarlarının yazdıklarına göre de Elbistan'ın, Ablistan ve Albıstan olarak adlandırıldıgı anlaşılmaktadır. İlçenin yetiştirdiği ünlü tarihçi Ord. Prof. Dr. Mükrimin Halil Yinanç'ın yaptığı araştırmalarında ise Elbistan adının ünlü pehlivanların çok oluşu anlamına gelen Alp-stan olarak isimlendirildiği bunun sonradan Albistan veya Elbistan şekline dönüştüğü ifade edilmektedir. İlçenin bilinen tarihinin Etiler'e kadar uzandığı görülmektedir. Daha sonra sırasıyla Roma, Mekadonya, Bizans, Selçuklu, Moğol ve Osmanlı devletlerinin istilalarına uğramış ve medeniyetlerine girmiştir. Eski çağlardan beri yerleşim merkezi olarak bilinen Elbistan, Ortaçağda Arap-Bizans mücadelesinde, Halife Hz. Ömer zamanında Müslümanların eline geçmiştir. Elbistan etrafı dağlarla çevrili yayla özelliği gösteren verimli bir yöredir. Bu özelliğinden dolayı yaşayan Türkmen beyleri arasında savaşlara ve sık sık isyanlara neden olmuştur.

COĞRAFİ DURUMU: Elbistan ilçesi Kahramanmaraş'ın kuzey doğusunda yer almaktadır. Ekonomik ve coğrafi bakımdan ilin en büyük ilçesidir. İlçenin bazı kesimleri Akdeniz, bazı kesimleri ise İç ve Doğu Anadolu Bölgeleri'nin sınırları içinde yer alır. Şar Dağı'nın kuzey eteklerinde kurulu olan Elbistan, kendi adı ile anılan büyük bir ovaya sahiptir.
İlçe, doğusunda Malatya ili Doğanşehir ilçesi, güneyinde Nurhak ve Ekinözü, kuzeyinde Malatya ilinin Darende, Sivas ilinin Gürün ilçesi, batısında ise Afşin ve Göksun ilçeleri ile çevrili bulunmaktadır. Şehrin Pınarbaşı Mahallesi'nden doğan Ceyhan Nehri, yine kaynağını Nurhak Dağları'ndan alan Söğütlü Çayı ile şehrin çıkış yeri olan Battal Köprüsü'nün yanında birleşir. Batıya doğru Afşin ve Sarsap sınırından gelen Hurman Çayı'nı da alarak Göksun ilçesi ve Kahramanmaraş istikametine doğru dar ve dik boğazlar arasından geçerek akışını sürdürür. Bu nehir üzerinde Kahramanmaraş yakınlarında Menzelet Barajı kurulmuştur. 

Elbistan Ovası, Ceyhan Irmağı'nın kollarından Söğütlü Çayı ile sulanmakta, ancak bu çayda yaz aylarında büyük oranda su kaybetmektedir. Bu yüzden ovada, tarım veriminin düşmesine neden olmaktadır. Elbistan ilçesinde bulunan dağlar bitki örtüsü bakımından oldukça zayıftır. Orman türü ağaçlara pek rastlanmaz. Yer yer bodur ağaçlar ve çalılıklarla kaplı bölümler bulunur. Elbistan Ovası yurdumuzda Çukurova, Konya Ovası ve Harran Ovası'ndan sonra dördüncü büyük ovadır. Burada her türlü tahıl, şekerpancarı, çeltik, buğday, fasulye ve nohut yetiştirilir. Ayrıca her türlü yem bitkileri ile bağ ve bahçe gibi polikültür ziraat ürünleri de yetiştirilir. Toprakları genelde tınlı (Kum, kll.silit ve organik maddeler) olup Ceyhan Nehri ve kolları çevresindeki arazilerde alivyonludur. Dağlık kesimlerde ise kıraç topraklar mevcuttur.

İKLİMİ: Akdeniz, Doğu Anadolu ve iç Anadolu Bölgesi'nin geçiş alanında yer alan ilçede daha çok karasal iklim özelliklerinin yanı sıra yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlıdır. Sıcaklık yaz aylarında 29-27 °C kış aylarında ise zaman zaman 0°C'nin altına kadar düşer. Ortalama yıllık sıcaklık 12.4°C 'dir. Güneşleme süresi yılda 6 aydır.

TURİZM FAALİYETLERİ: İlçe tarihi, milad öncelerine uzanmaktadır. Önemli bir yerleşim merkezi olan ilçe bazı medeniyetlere başkentlik yapmıştır. Ancak tarih içinde çeşitli saldırılara uğramış ve 2 büyük deprem atlatmıştır. Bu yüzden önceki uygarlıklara ilişkin fazla bir eser günümüze kadar ulaşamamıştır. İlçede, Höyük olarak tesbit edilen birçok mekan bulunmasına rağmen (Karahöyük, Akbayır, Ozanhöyük, Karaelbistan, Evcihöyük, Yalıntaş vs.) fazla arkeolojik çalışma yapılmamıştır. 

1940'lı yıllarda Karahöyük'te yapılan kazı sonucunda, kral mezarları hiyerolif yazılı kitabeler bulunmuştur. Bunlar halen Ankara Etnografya Müzesi'nde sergilenmektedir. Yine burada bulunan bazı eserler örneğin "Maraş Aslanı"na benzer aslan heykeli v.s. Kahramanmaraş Müzesi'nde sergilenmektedir. Ayrıca ilçede tarihi eserlere örnek olarak Kalealtı Köyün'deki Roma devri Kızkalesi, Elbistan Ulu Camii, Selçuklu Hamamı, Himmetbaba Camii ve Türbesi sayılabilir.

ULAŞIM: İlçe Kahramanmaraş'a 162 kilometre, Malatya'ya 120 kilometre, Kayseri'ye 270 kilometre uzaklıktadır. Ayrıca Afşin, Göksun, Ekinözü ve Nurhak ilçelerine asfalt yol bağlantısı bulunmakta ve her zaman ulaşım sağlanmaktadır.

TARİHİ VE KÜLTÜREL DEĞERLER

Karahöyük: Karahöyük'te yapılan kazılarla Hitit İmparatorluğu ve Genç Hitit dönemlerinde yörenin yerleşme bölgesi olduğu saptanmıştır.

Kızkalesi: Kale Köyü'nde 150 metrelik bir tepe üstündedir. Adının nereden geldiği ve tarihi bilinmemektedir. A ve B olarak adlandırılan burçlarda kimi kalıntılar ayaktadır. A burcu moloz ve kesme taştan iki katlıdır. Duvardaki, kiriş deliklerinden katlanır ahşap örtülü olduğu anlaşılmaktadır.

Himmet Baba Camii ve Türbesi: Yapım tarihi bilinmemektedir. Türbenin 700 yıllık olduğu sanılmaktadır. Önce türbe yapılmış, sonra mescit eklenerek günümüzdeki yapı oluşmuştur. Sekizgen planlı türbenin kubbesi doğrudan duvarlara oturmuştur. Mescit ve türbenin kubbeleri dıştan konik çatılıdır.

Elbistan Ulu Cami: Osmanlılar Elbistan'ı aldıktan sonra XVI. yüzyılda yaptırılmıştır. Dört paye üzerine oturan orta kubbe ile yanlarda dört yarım kubbe, köşelerde küçük kubbelerle bakışık bir merkezi plan elde edilmiştir. Caminin önünde yanları kapalı çapraz tonozlu son cemaat yeri vardır. Sekizgen tabanlı silindirik gövdeli minare kuzeybatıdadır.

GEZİ VE MESİRE YERLERİ: Yayla özelliği gösteren ilçede ayrıca yayla ve ulusal park yoktur. Gezi ve mesire yeri olarak Ceyhan Nehrinin kaynağını teşkil eden Pınarbaşı mevkii gösterilebilir.

AV TURİZMİ VE BALIKÇILIK: Av turizmine uygun bir mekan yoktur. Fakat ovadan geçen nehirlerde balık avlama İmkanı her zaman vardır.

KAMP İMKANLARI: Ovanın büyüklüğü ve dağların çokluğu göz önüne alınarak çeşitli yerlerden çıkan pınarların ağaçlı bölümlerinde kamp yapma imkanları vardır.Taşoluk, Mekan, Pınarbaşı, Söğütlü Çayı kenarları vs.

ALIŞVERİŞ İMKANLARI: İlçe tarım ve sanayide gelişmiş olduğundan aranan hayati ürünlerin tamamı bulunmaktadır. İlçe merkezindeki çeşitli dükkanlar ve pasajlar alışveriş imkanı sağlamaktadır.

FOLKLORİK DEĞERLER

Giyim: Foklorik kıyafet olarak erkekler şalvar, yelek, yün, çorap, içlik, yemeni (filar) giyerler. Kadınlar ise uzun etek, şalvar, üçetek, kaftan, ceket giyerler. Genelde halkın kıyafeti günümüze uygun modern kıyafetlerdir.
Halk Oyunları: Halk oyunları yörede çok zengin olmakla birlikte sistematize edilmiş bir hale getirilmemiştir. Çevre il ve ilçelerin oyunları ile karışarak çoğu dejenere olmuştur. Elbistan'a ait olarak tesbit edilen oyunlar şunlardır: Çamdan Sakız Akıyor, Halabi, Demircioğlu, Ağır, Salavan, Elbistan Diki, El Üstü, Dokuzlu, Üç Ayak, Dokuz Okka, Şirvani, Tuna, Sinsin, Yüzük ve Minavara adıyla anılan oyunları oynarlar.

KONAKLAMA VE YEME İÇME TESİSLERİ: İlçede konaklama ile ilgili yeterli tesis yoktur. Ancak az sayıda gelen yerli ve yabancı turistlerin ihtiyacını karşılayacak oranda belediye belgeli Pınar Otel ve Yıldız Otel gibi konaklama tesisleri mevcuttur. Ayrıca yerli halkın da ihtiyacını karşılayacak çok sayıda belediye belgeli lokanta mevcuttur.

EKONOMİK VE SOSYAL YAPI: Elbistan ilçesinin ekonomisi tarıma dayalıdır. Termik santralin ve şeker fabrikasının üretime geçmesi ile tarım ürünlerinin değerlendirilmesi ticaret ve sanayinin gelişmesinde önemli etken olmuştur. İlçede okuma yazma oranı yüzde 90 civarındadır.

KÜLTÜREL KURULUŞLAR: İlçede bir halk kütüphanesi mevcuttur. Belediyeye ait bir binada hizmetini sürdürmektedir.

TURİZM POTANSİYELİ: İlçe turizm yönünden yüksek bir potansiyele sahip değildir. Yerli ve yabancı ziyaretçiler ticaret ve alış-veriş için ilçeye gelmektedir. Ancak Ceyhan Irrnağı'nın kaynağı görülmeye değer bir yerdir.